Goden en voorouders

Mahakala, de ‘Grote Zwarte’, is een beschermer van het boeddhisme. Hij ziet er woest en kwaad uit, juist om het kwaad in de wereld af te schrikken. Hij is dus, met al zijn goede bedoelingen, kwader dan het kwaad. Zijn derde oog doorziet en begrijpt alles. Samen met andere beschermgoden danst hij elk jaar in de kloosters de Cham-dans. Zij jagen al het kwaad van die plek weg en vullen het klooster met positieve energie die er het hele jaar zal blijven hangen.

Sakpata is de ‘Koning van de aarde’, want hij voorziet de mensen van graan. In ruil daarvoor bieden zij hem offers en vrolijke dansen. Vergeten ze dat, dan wordt hij nijdig en zorgt ervoor dat het graan weer door hun huid naar buiten komt. Wij noemen dat de pokken. Zelf heeft hij ook een pokdalig gezicht. Tegenwoordig straft hij niet alleen met pokken maar ook met aids.

Het beeld is afkomstig uit Benin of Togo.

Ogou, of simpelweg Gu, is god van het ijzer en de oorlog. Hij is de beschermheer van de metaalwerkers van de Fon en de Ewe uit Benin en Togo. Als hij niet genoeg aandacht krijgt, trekt hij zich terug in het bos. Dat merken de mensen meteen, want dan blijft de technologische vooruitgang stilstaan. Wordt hij gelukkig gemaakt met een goed feest, dan raakt iedereen weer geïnspireerd. Tweehonderd jaar geleden reisde Gu met de slaven mee naar Zuid-Amerika. Als zijn aanhangers vergeten hem aandacht te geven, wordt hij woedend en zorgt hij voor ruzie en oorlog.

Via een Egungun-masker kan de geest van een dode in contact komen met de levenden. Met een Egungun presenteren de voorouders van de Yoruba zich op de herdenkingsfeesten die ter ere van hen worden gehouden. Om hen naar die feesten toe te lokken worden de Egungun van de allermooiste stoffen gemaakt. Al dansen ze graag rond met hun nakomelingen, mensen aanraken vinden Egungun uit den boze. Wie dat toch doet, kan geen kinderen maken of krijgen. Egungun-maskers komen voor in Nigeria en Benin.

Mensen komen en gaan in deze wereld. Dat geldt ook voor wat zij denken en maken. Deze paarden stonden vroeger in een huis, dat sao heda heet. In dit heilige huis van de Nagestam op het Indonesische eiland Timor werden de horens en schedels van buffels bewaard. Om hun voorouders tevreden te stemmen, offerden ze buffels. Waarom dan beelden van paarden en niet van buffels? De Nage maakten paarden omdat ze denken dat de regenboog een groot paard is. Ze geloven dat het regenboogpaard de zielen van de doden naar de wereld van de goden brengt. En ook dat de goden er soms mee naar de aarde afdalen.

Dat is wat de Nage zich nog herinneren van dit beeld, meer niet. Ze lieten deze omgevallen paarden verrotten. De Nage zijn nu zo arm dat ze geen buffels meer kunnen offeren. Daarom vereren ze hun voorouders niet meer en maken ze geen nieuwe paarden. Bovendien is hun geloof veranderd door de invloed van het moderne leven en door mensen die de Nage het christendom en de islam leerden